W czasie terapii izotretinoiną obserwujemy szereg działań ubocznych. Największym problemem jest jej silna teratogenność. Wśród pozostałych objawów niepożądanych większość ma charakter przejściowy. Rzadko stwierdza się występowanie poważnych zaburzeń, które są wskazaniem do zaprzestania leczenia.
Spis treści:
- Teratogenne działanie izotretinoiny
- Działania uboczne na skórę i śluzówki
- Ogólnoustrojowe działania uboczne
- Zaburzenia ze strony przewodu pokarmowego i wpływ na gospodarkę lipidową
- Interakcje
- Zalecenia w czasie leczenia izotretinoiną
- Dodatkowe środki ostrożności
Teratogenne działanie izotretinoiny
Stosowanie izotretinoiny, jak również innych retinoidów, jest absolutnie zakazane u kobiet w ciąży. Uszkodzenia płodu spowodowane retinoidami sa bardzo poważne. Należą do nich nieprawidłowości w centralnym układzie nerwowym, uszkodzenia uszu, wady układu sercowo-naczyniowego, oczu i szkieletu. Dlatego konieczne jest stosowanie skutecznej antykoncepcji w czasie leczenia i 6 tygodni po jego zakończeniu. Czas ten jest wystarczający na całkowite wydalenie izotretinoiny z organizmu.
Działania uboczne na skórę i śluzówki
W początkowym okresie leczenia izotretinoiną może wystąpić nawet zaostrzenie zmian trądzikowych. Dotyczy to zwłaszcza pacjentów z głębokimi zmianami naciekowymi. Pogorszenie to ustępuje zwykle w ciągu 2-4 tygodni. Natomiast u prawie wszystkich pacjentów dochodzi do wysuszenia warg i zapalenia czerwieni wargowej, a także wysuszenia błon śluzowych jamy ustnej. Stwierdza się również suchość i kruchość śluzówki nosa, które są przyczyną częstych krwawień. Może występować suchość i świąd całej skóry. W czasie leczenia może pojawić się zwiększona wrażliwość na światło, dlatego należy unikać nadmiernych ekspozycji na naturalne (słońce) i sztuczne (solaria) promieniowanie.
Przy stosowaniu izotretinoiny stwierdza się suchość oczu, zmętnienie rogówki, obniżenie ostrości wzroku w nocy i zapalenie rogówki. Zmiany te zwykle ustępują po zaprzestaniu leczenia. W przypadku wystąpienia suchości oczu pomocne może być zastosowanie maści nawilżających lub tzw. sztucznych łez. Może wystąpić nietolerancja soczewek kontaktowych, która może wymagać noszenia okularów podczas trwania leczenia. Istnieją również doniesienia na temat pogorszenia widzenia w ciemności i zmian w percepcji kolorów. W przypadku występowania tych zaburzeń należy koniecznie poinformować o nich lekarza prowadzącego.
Ogólnoustrojowe działania uboczne
Zaburzenia kostno-stawowe i mięśniowe
W czasie leczenia stwierdzano występowanie bólów mięśni i stawów, zwłaszcza u pacjentów wykonujących intensywne ćwiczenia fizyczne. Dlatego w czasie leczenia należy ograniczyć wysiłek fizyczny, jeśli normalnie jest on bardzo częsty i intensywny.
Wpływ na centralny układ nerwowy
Sporadycznie stwierdza się objawy łagodnego podwyższenia ciśnienia śródczaszkowego, jak bóle głowy, nudności, wymioty, zaburzenia widzenia. w przypadku występowania długotrwałego bólu głowy z towarzyszącymi nudnościami czy wymiotami, należy natychmiast skontaktować się z lekarzem prowadzącym.
skutki uboczne izotretinoiny fot. ojoimages
U niektórych pacjentów leczonych izotretynoiną stwierdzano zmiany nastroju, niepokój, a także występowanie lub nasilanie depresji. U pojedynczych osób pojawiały się myśli samobójcze, próby samobójcze i samobójstwa. Także o wszystkich zmianach nastroju należy informować lekarza prowadzącego w czasie wizyt kontrolnych.
Zaburzenia ze strony przewodu pokarmowego i wpływ na gospodarkę lipidową
U pacjentów leczonych izotretynoiną stwierdza się przejściowe podwyższenie poziomu trójglicerydów, cholesterolu, transaminaz, fosfatazy alkalicznej, dehydrogenazy mleczanowej i bilirubiny. Podwyższenie poziomu trójglicerydów dotyczy około 50% pacjentów, cholesterol ulega podwyższenie u 30%. Podwyższone poziomy lipidów w surowicy zwykle powracają do normy po zmniejszeniu dawki leku lub zakończeniu leczenia.
U niektórych pacjentów bez wcześniejszego dodatniego wywiadu w kierunku zaburzeń jelitowych stwierdzano występowanie choroby zapalnej jelit. W przypadku wystąpienia ostrych objawów biegunki, należy natychmiast zaprzestać przyjmowania izotretynoiny i zgłosić się do lekarza prowadzącego.
Natomiast nie stwierdzono uszkodzenia nerek u pacjentów leczonych izotretinoiną. Może być ona podawana nawet pacjentom z upośledzoną ich funkcją.
Interakcje
Nie należy przyjmować jednocześnie witaminy A z uwagi na ryzyko wystąpienia hiperwitaminozy A. W czasie leczenia izotretinoiną należy bezwzględnie unikać alkoholu.
zażywanie izotretinoiny fot. ojoimages
Zalecenia w czasie leczenia izotretinoiną
Należy unikać stosowania miejscowych środków złuszczających i przeciwtrądzikowych, ponieważ może to nasilić miejscowe podrażnienie skóry.
Dodatkowe środki ostrożności
Należy uważać, aby kapsułki izotretinoiny nie dostały się w ręce innych osób. Nie nalezy oddawać krwi podczas leczenia oraz przez 1 miesiąc po zakończeniu przyjmowania izotretynoiny, z powodu potencjalnego ryzyka dla płodu u ciężarnej będącej biorcą krwi.
W czasie leczenia izotretynoiną oraz do 5-6 miesięcy po jego zakończeniu należy unikać głębokiej dermabrazji ze względu na ryzyko przerostowego bliznowacenia. W trakcie leczenia oraz przynajmniej przez okres 6 miesięcy po jego zakończeniu należy unikać depilacji z użyciem wosku ze względu na możliwość powstawania blizn.
Od początku leczenia należy stosować balsamy ochronne do ust, a także maści nawilżające do ciała, gdyż izotretinoina powoduje znaczną suchość warg, a u niektórych osób również całej skóry.
